Phan Bội Châu 潘佩珠 | |
---|---|
![]() | |
Tên húy | Phan Văn San |
Tên hiệu | Hải Thụ / Sào Nam |
Bút danh | Thị Hán, Phan Giải San, Sào Nam Tử, Hạo Sinh, Hiếu Hán |
Thông tin yêu cá nhân | |
Sinh | |
Tên húy | Phan Văn San |
Ngày sinh | 26 mon 12 năm 1867 |
Nơi sinh | làng Đan Nhiễm, xã Xuân Hòa, thị trấn Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, Việt Nam |
Mất | |
Ngày mất | 29 mon 10 năm 1940 (72 tuổi) |
Nơi mất | Huế, Đại Nam |
Giới tính | nam |
Gia quyến | |
Thân phụ | Phan Văn Phổ |
Thân mẫu | Nguyễn Thị Nhàn |
Phu nhân | Thái Thị Huyên Nguyễn Thị Em |
Hậu duệ | Phan Nghi Huynh (con bà Huyên) Phan Nghi Đệ (con bà Em) |
Nghề nghiệp | nhà sử học tập, mái ấm văn, thi sĩ, chủ yếu khách |
Dân tộc | Kinh |
Tôn giáo | Nho giáo |
Triều đại | Nhà Nguyễn |
|
Phan Bội Châu (chữ Hán: 潘佩珠; 1867 – 1940) là một trong danh sĩ và là mái ấm cách mệnh nước Việt Nam, hoạt động và sinh hoạt vô thời kỳ Pháp nằm trong.
Tên gọi
Phan Bội Châu vốn liếng thương hiệu là Phan Văn San (潘文珊).[1] Vì chữ San trùng với thương hiệu húy của vua Duy Tân (Vĩnh San) nên nên thay đổi trở nên Phan Bội Châu.[2] Hai chữ "Bội Châu" (佩珠) vô thương hiệu của ông lấy kể từ câu: "城中蛾眉女珠佩何珊珊 [Thành trung nga mi nữ giới châu bội hà san san]".[3]
Bạn đang xem: phan bội châu là ai
Ông với hiệu là Hải Thụ, về sau thay đổi là Sào Nam. Tên gọi Sào Nam (巢南) được lấy kể từ câu "越鳥巢南枝 [Việt điểu sào nam giới chi, tức là Chim Việt thực hiện tổ cành Nam]".[3] Phan Bội Châu còn tồn tại nhiều tên hiệu và cây viết danh khác ví như Thị Hán (是漢), Phan Giải San, Sào Nam Tử, Hạo Sinh, Hiếu Hán,...[4]
Thân thế
Phan Bội Châu sinh ngày 26 mon 12 năm 1867 bên trên buôn bản Đan Nhiễm, xã Xuân Hòa, thị trấn Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
Cha ông là Phan Văn Phổ, u là Nguyễn Thị Nhàn. Ông có tiếng lanh lợi kể từ bé xíu, năm 6 tuổi hạc học tập 3 ngày nằm trong không còn Tam Tự Kinh, 7 tuổi hạc ông tiếp tục gọi hiểu sách Luận Ngữ, 13 tuổi hạc ông đua đỗ đầu thị trấn.
Thuở thiếu thốn thời ông tiếp tục sớm với lòng yêu thương nước. Năm 17 tuổi hạc, ông viết lách bài xích "Hịch Bình Tây Thu Bắc" rước dán ở cây nhiều đầu buôn bản nhằm hưởng trọn ứng việc Bắc Kỳ khởi nghĩa kháng Pháp. Năm 19 tuổi hạc (1885), ông nằm trong các bạn là Trần Văn Lương lập group "Sĩ tử Cần Vương" (hơn 60 người) kháng Pháp, tuy nhiên bị đối phương kéo cho tới xịn phụ vương nên nên giải thể.
Gia cảnh trở ngại, ông chuồn dạy dỗ học tập thám thính sinh sống và học tập đua. Khoa đua năm Đinh Dậu (1897) ông tiếp tục lọt được vào ngôi trường nhì tuy nhiên các bạn ông là Trần Văn Lương tiếp tục cho tới vô tráp bao nhiêu cuốn sách tuy nhiên ông ko hề biết nên ông bị khép tội hoài hiệp văn tự (mang văn tự động vô áo) nên bị phán quyết chung thân thích bất đắc ứng thí (suốt đời ko được dự thi).[5]
Sau cái án này, Phan Bội Châu vô Huế dạy dỗ học tập, bởi mến tài ông nên những quan lại tiếp tục nài vua Thành Thái xóa án. Nhờ vậy, tức thì khoa đua hương thơm tiếp theo sau, năm Canh Tý (1900), ông tiếp tục đậu đầu (Giải nguyên) ở ngôi trường đua Nghệ An.[6]
Hoạt động Cách mạng
Lập Duy Tân hội, sang trọng Nhật cầu viện
- Bài chính: Duy Tân hội

Trong vòng 5 năm sau khoản thời gian đỗ Giải vẹn toàn, Phan Bội Châu dạt dẹo từng nước nước Việt Nam kết phú với những mái ấm yêu thương nước như Phan Chu Trinh,[7] Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Hàm (tức Tiểu La Nguyễn Thành), Đặng Nguyên Cẩn, Ngô Đức Kế, Đặng Thái Thân, Hồ Sĩ Kiện, Lê Huân, Nguyễn Quyền, Võ Hoành, Lê Đại,...
Phan Bội Châu công kích việc thực dân Pháp cấm giảng dạy dỗ lịch sử hào hùng nước Việt Nam nhưng mà thay cho vô này đó là lịch sử hào hùng Pháp, nhằm mục tiêu chủ tâm xóa sổ những tác động của văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn nước Việt Nam, quảng bá văn hóa truyền thống Pháp nhằm mục tiêu đồng hóa người Việt; đôi khi huấn luyện và đào tạo rời khỏi một giai tầng công chức và nhân viên đáp ứng cho tới nền thống trị và công việc khai quật nằm trong địa của Pháp. Năm 1905 Phan Bội Châu chỉ trích nền dạy dỗ của thực dân Pháp ở nằm trong địa là "chỉ dạy dỗ người Việt viết lách văn Pháp, phát biểu giờ Pháp, trong thời điểm tạm thời thực hiện quân lính cho tới Pháp".
Năm 1904 ông nằm trong Nguyễn Hàm và khoảng tầm đôi mươi đồng chí không giống xây dựng Duy Tân hội ở Quảng Nam nhằm tấn công xua Pháp, lựa chọn Kỳ Ngoại hầu Cường Để - một người nằm trong loại dõi mái ấm Nguyễn - thực hiện hội mái ấm.
Năm 1905 ông nằm trong Đặng Tử Kính và Tăng Bạt Hổ sang trọng Trung Quốc rồi sang trọng Nhật Bản, nhằm cầu viện Nhật chung Duy Tân hội tấn công xua Pháp. Tại Nhật, ông bắt gặp Lương Khải Siêu, một mái ấm cách mệnh người Trung Quốc, và được răn dạy là nên sử dụng thơ văn nhằm thức tỉnh lòng yêu thương nước của quần chúng. # nước Việt Nam (nghe điều, Phan Bội Châu viết lách nước Việt Nam vong quốc sử). Lại nghe nhị hero cần thiết của Đảng Tiến Sở đang được nỗ lực quyền ở Nhật Bản, là Ōkuma Shigenobu (Bá tước đoạt Ôi Trọng Tín) và Thủ tướng mạo Inukai Tsuyoshi (Khuyển Dưỡng Nghị) răn dạy là nên cổ động thanh niên rời khỏi quốc tế học hành nhằm sau đây về chung nước.
Tháng 6 năm 1905 Phan Bội Châu nằm trong Đặng Tử Kính đem theo dõi một vài sách Việt Nam vong quốc sử về nước. Tháng 8 năm 1905, bên trên thành phố Hà Tĩnh, ông và những đồng chí nòng cột vô Duy Tân hội trao đổi rồi thể hiện plan hành vi, cơ là:
- Nhanh chóng trả Kỳ Ngoại hầu Cường Để rời khỏi quốc tế.
- Lập những hội nông, hội buôn, hội học tập nhằm giao hội quần bọn chúng và nhằm tài năng chánh cho tới hội.
- Chọn một vài thanh niên lanh lợi hiếu học tập, chịu đựng được khó khăn, mang đi học tập ở quốc tế.[8]
Phát động trào lưu Đông Du

- Bài chính: Phong trào Đông Du
Trong tía trọng trách bên trên, thì trọng trách loại tía trọng điểm và kín đáo, nên Duy Tân hội tiếp tục cử Phan Bội Châu và Nguyễn Hàm tự động ấn định liệu. Sau cơ, trào lưu Đông Du được nhị ông trị động, được phần đông người dân ở cả tía kỳ nhập cuộc và cỗ vũ, nhất là ở Nam Kỳ.
Tháng 10 năm 1905, Phan Bội Châu quay về Nhật Bản cùng theo với tía thanh niên, sau này lại đạt thêm 45 người nữa. Năm 1906, Cường Để qua loa Nhật, được sắp xếp vô học tập ngôi trường Chấn Võ. Kể kể từ cơ cho tới năm 1908, số học viên sang trọng Nhật Bản du học tập lên đến mức khoảng tầm 200 người, sinh hoạt công cộng vô một đội nhóm chức với quy củ gọi là Cống hiến hội...
Tháng 3 năm 1908, trào lưu "cự thuế khất thuế" (tức trào lưu kháng thuế thuế Trung Kỳ) nổi lên rần rộ ở Quảng Nam rồi nhanh gọn lộn ra những tỉnh không giống. Bị thực dân Pháp trả quân đàn áp, nhiều hội viên vô trào lưu Duy Tân và Duy Tân hội bị tóm gọn, vô số cơ với Nguyễn Hàm, một yếu ớt nhân của hội.[9]
Mất non này còn chưa kịp xử lý thì nhị phái viên của hội là Hoàng Quang Thanh và Đặng Bỉnh Thành lại bị Pháp đón bắt được Lúc kể từ Nhật về Nam Kỳ nhận chi phí quyên chung cho tới trào lưu Đông Du. Tiếp theo dõi nữa là Pháp và Nhật vừa phải ký cùng nhau một hiệp ước (tháng 9 năm 1908), Từ đó cơ quan chỉ đạo của chính phủ Nhật rời khỏi mệnh lệnh trục xuất những du học viên người Việt thoát khỏi khu đất Nhật. Tháng 3 năm 1909, Cường Để và Phan Bội Châu cũng trở nên trục xuất. Đến trên đây, trào lưu Đông Du nhưng mà Phan Bội Châu và những member không giống tiếp tục dày công thi công trọn vẹn tan tan, kết đốc một hoạt động và sinh hoạt cần thiết của hội.
Trong "cuộc cây viết đàm đẫm lệ" thân thích Phan Bội Châu và Lương Khải Siêu là điều lưu ý tránh việc "cầu viện" Nhật nhằm giành song lập vì như thế theo dõi Lương Khải Siêu, "Mưu ấy kinh hoàng ko chất lượng tốt. Quân Nhật tiếp tục một chuyến vô nước, quyết ko lý gì xua nó rời khỏi được". Và cho tới năm 1909, bởi thỏa thuận hợp tác thân thích Nhật và Pháp, những du học viên nước Việt Nam hàng loạt bị trục xuất ngoài nước Nhật. Vấn đề này phân tích và lý giải vì sao trong những tự động thuật, hồi ức viết lách về sau như Ngục trung thư, Phan Bội Châu niên biểu, Phan Bội Châu tiếp tục không tồn tại nơi nào nói tới kiệt tác Á tế Á ca, bài xích thơ từng không còn điều mệnh danh Nhật Bản.[10]
Lúc này, ở nhiều điểm nội địa, từng hoạt động và sinh hoạt quyên chung tài chủ yếu và sẵn sàng vũ trang đảo chính của Duy Tân hội cũng trở nên thực dân cho tới quân cho tới đàn áp kinh hoàng. Những người sinh sống sót sau những mùa xịn phụ vương đều nên ở lặng, hoặc vượt biên trái phép sang trọng Trung Quốc, Xiêm La, Lào nhằm mưu mẹo tính kế tiếp lâu lâu năm.
Cuối năm 1910, Phan Bội Châu trả một đại phần tử hội viên (trong cơ có tầm khoảng 50 thanh niên) ở Quảng Đông về thi công địa thế căn cứ địa ở quý khách Thầm (Xiêm La). Tại trên đây, bọn họ cùng với nhau cấy cày, học hành và rèn luyện võ nghệ nhằm sẵn sàng cho 1 plan phục quốc sau đây.
Thượng tuần mon 5 năm Nhâm Tý (tháng 6 năm 1912), vô cuộc "Đại hội nghị" bên trên kể từ lối mái ấm Lưu Vĩnh Phúc ở Quảng Đông (Trung Quốc), với sầm uất đầy đủ đại biểu từng tía kỳ tiếp tục đưa ra quyết định giải thể Duy Tân hội và xây dựng nước Việt Nam Quang phục Hội, tức thay cho thay đổi tôn chỉ với mái ấm nghĩa binh mái ấm sang trọng mái ấm nghĩa dân mái ấm nhằm đánh xua quân Pháp, Phục hồi nước Việt Nam, xây dựng nước Cộng hòa Dân quốc tạo lập Việt Nam,[11] thỏa mãn nhu cầu tình hình trả trở nên mới nhất bên trên ngôi trường quốc tế.
Hoạt động ở Trung Quốc
Mặc cho dù thay cho thay đổi tôn chỉ tuy nhiên Phan Bội Châu vẫn lưu giữ Kỳ Ngoại hầu Cường Để vô tầm quan trọng Chủ tịch nhà nước tạm thời nước Việt Nam Quang phục Hội, nhằm mục tiêu giành giật thủ sự cỗ vũ của quần chúng. # nội địa.
Xem thêm: 12 cung hoàng đạo là ai trong chien binh am nhac

Sau cơ, nước Việt Nam Quang phục Hội cử một vài hội viên về nước nhằm trừ khử một vài ba viên chức Pháp và tập sự ý hợp tâm đầu của mình, nhằm mục tiêu "đánh thức đồng bào", "kêu gọi hồn nước". Các cuộc đảo chính bởi vì tạc đạn tuy rằng xẩy ra lẻ tẻ vẫn khuấy động được dư luận vô và ngoài nước, thực hiện mái ấm nỗ lực quyền Pháp tăng nhanh xịn phụ vương, khiến cho nhiều người bị tóm gọn và bị thịt. Bị kết tội thủ mưu, Phan Bội Châu và Cường Để bị thực dân Pháp cùng theo với Nam triều phán quyết xử quyết vắng tanh mặt mũi.
Năm 1913, thực dân Pháp cử nhân viên cho tới Quảng Đông "mặc cả" với Tổng đốc Long Tế Quang đòi hỏi bắt Phan Bội Châu và những yếu ớt nhân của hội. Ngày 24 mon 12 năm 1913, Phan Bội Châu bị tóm gọn. Nhưng nhờ Nguyễn Thượng Hiền, khi bấy giờ đang được ở Bắc Kinh, chuyển động nên Long Tế Quang ko thể phú nộp ông cho tới Pháp nhưng mà chỉ trả giam cầm vào trong nhà tù Quảng Đông, mãi cho tới mon hai năm 1917, ông vừa mới được giải bay.[12]
Ra tù, Phan Bội Châu lại kế tiếp hoạt động và sinh hoạt cách mệnh. Năm 1922, phỏng theo dõi Trung Quốc Quốc dân Đảng của Tôn Trung Sơn, ông ấn định cải tổ nước Việt Nam Quang phục Hội trở nên nước Việt Nam Quốc dân Đảng. Được Nguyễn Ái Quốc (lúc này đang khiến Ủy viên Đông phương cỗ, phụ trách móc Cục phương Nam của Quốc tế nằm trong sản) chung ý, Phan Bội Châu ấn định thay cho thay đổi lối lối theo phía xã hội mái ấm nghĩa, tuy nhiên còn chưa kịp cải tổ thì ông bị tóm gọn cóc ngày 30 mon 6 năm 1925.
Phan Bội Châu và trào lưu nằm trong sản
Đại tướng mạo Võ Nguyên Giáp thì thầm vô lễ kỷ niệm 130 năm ngày sinh của Phan Bội Châu bên trên TP Hà Nội ngày 26 mon 12 năm 1997, tiếp tục cho thấy vô nhà đất của Phan Bội Châu với treo ở thân thích tấm hình họa của Lê-nin. Trước cơ kể từ lâu lúc còn ở Trung Quốc, Phan Bội Châu còn viết lách một cuốn tiểu truyện Lê-nin.[13]
Trung tướng mạo Phạm Hồng Cư, bạn tri kỷ (và là em cọc chèo) của Đại tướng mạo Võ Nguyên Giáp, vô sách Đại tướng mạo Võ Nguyên Giáp thời trẻ hiệp tác với phu nhân của Đại tướng mạo Võ Nguyên Giáp là bà Đặng Bích Hà, tiếp tục kể lại thời kỳ thiếu thốn niên của Đại tướng mạo Võ Nguyên Giáp Lúc thăm hỏi "ông già cả Ga Ngự" hiện giờ đang bị Pháp giam cầm lỏng bên trên Huế, vô mái ấm Phan Bội Châu treo tía bức ảnh: Thích-ca Mâu-ni, Tôn Trung Sơn, Lê-nin. Ba tấm hình này phát biểu lên phần này ý kiến triết học tập và chủ yếu trị của ông.[14]
Trong hồi ký Ngôi mái ấm Ga Ngự và con cái đò sông Hương, mái ấm báo Tạ Quang Đạm (em GS Tạ Quang Bửu), người tiếp tục sinh sống công cộng với Phan Bội Châu 1 năm (để học tập chữ Hán và thực hiện thư ký cho tới ông), sau khoản thời gian Phan Bội Châu an trí bên trên tòa nhà giành giật đầu dốc Ga Ngự (Huế), tiếp tục kể lại rằng bên trên tường tòa nhà giành giật 3 gian tham - điểm ở và cũng chính là điểm ông dạy dỗ học tập - với treo nhiều tranh vẽ, vô cơ tuyệt vời nhất là bức chân dung Lê-nin được treo sang trọng bên trên bức tường chắn mặt mũi trước sát sát xà nhà. Có lẽ là một trong bức họa đồ vẽ theo dõi một bức tượng phật loại huy hiệu. Dưới chân dung với nhị chữ Hán: Liệt Ninh (Lê-nin).[15]
Giáo sư sử học tập Nguyễn Thế Anh, hiện nay sinh sống bên trên Pháp, cho thấy, ông không tìm kiếm thấy dẫn chứng rằng Phan Bội Châu với Xu thế cỗ vũ trào lưu nằm trong sản. Nhất là lúc, theo dõi ý ông, tờ báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc Kháng nhưng mà Phan Bội Châu với hiệp tác tiếp tục lên án phương pháp chi phí khử trí thức của trào lưu Xô Viết Nghệ Tĩnh.[16]
Giáo sư Nguyễn Đình Chú thì cho thấy Phan Bội Châu chào đón thuyết giáo Marx kể từ tư cơ hội mái ấm văn hóa truyền thống rộng lớn là mái ấm chủ yếu trị. Phan Bội Châu vừa phải mệnh danh Marx, Lê-nin, vừa phải mệnh danh Khổng, Mạnh, Tôn Trung Sơn, Gandhi, Rousseau, Montesquieu. Phan Bội Châu từng viết lách cuốn sách rộng lớn 50 trang Xã hội mái ấm nghĩa vô thời hạn 1928-1934 nhằm reviews mái ấm nghĩa Marx, reviews nội dung hầu hết của thuyết giáo Marxist như: thặng dư độ quý hiếm, giai cung cấp đấu giành giật, làm việc chuyên nghiệp chủ yếu, tài chính học tập, cách thức xã hội cách mệnh, tư bạn dạng luận. Phan Bội Châu tiếp tục kết luận: "Ở trong những mái ấm xã hội học tập, ông (Marx) thiệt xứng đáng là một trong vị tiên sư, sở dĩ tất cả chúng ta nghiên cứu và phân tích xã hội mái ấm nghĩa, chỉ việc nghiên cứu và phân tích Mã Khắc Tư (Marx) mái ấm tức là xong xuôi rồi". Phan Bội Châu còn viết lách "Lược truyện Liệt Ninh, vĩ nhân của nước Nga đỏ" viết lách in bên trên Binh sự tạp chí, Hàng Châu, Trung Quốc năm 1921.[17]
Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc
Tại vùng Nghệ Tĩnh, người tớ tiếp tục lưu truyền những câu sấm của Trạng Trình như sau: "Đụn Sơn phân giải/ Bò Đái thất thanh/ Thủy đáo Lam thành/ Nam Đàn sinh thánh" (Khi núi Đụn chẻ song, khe Bò Đái tổn thất giờ, sông Lam khoét vô chân núi Lam Thành, khu đất Nam Đàn tiếp tục sinh rời khỏi bậc thánh nhân). Sau trào lưu Xô viết lách Nghệ Tĩnh, câu sấm này được nhắc nhở lại và buôn chuyện. Lúc cơ, khe Bò Đái đã và đang ngừng chảy, giờ suối chảy ở khe không hề nghe được nữa, vì thế người dân càng tin yêu và mong chờ. Trong một cuộc bắt gặp thân thích Phan Bội Châu (lúc này đã biết thành Pháp bắt và cai quản thúc) với Đào Duy Anh và mái ấm nho Trần Lê Hữu, ông Hữu với hỏi: "Thưa cụ Phan, "Bò Đái thất thanh, Nam Đàn sinh thánh" chẳng nên là cụ hoặc sao? Cụ còn thất bại nữa là kẻ khác!" Phan Bội Châu đáp: "Kể cái nghề nghiệp sĩ tử xưa cơ tôi cũng đều có giờ thiệt. Dân tớ thông thường với thói trọng người văn học tập và gán cho những người tớ giờ nọ giờ cơ. Nhưng nếu như Nam Đàn với thánh thực thì đó là ông Nguyễn Ái Quốc chứ chẳng nên ai khác".[18]
Bị Pháp bắt và an trí

Ngày 30 mon 6 năm 1925, ông bị thực dân Pháp bắt cóc[19] bên trên Thượng Hải giải về nước xử án tù công cộng thân thích, tuy vậy trước cơ (1912) ông đã biết thành đối phương phán quyết vắng tanh mặt mũi.[20] Trước trào lưu đấu giành giật của quần chúng. # toàn nước đòi hỏi thả Phan Bội Châu, và nhờ việc can thiệp của Toàn quyền Varenne, ông được về an trí bên trên Ga Ngự (Huế). Trong 15 năm cuối đời, ông (lúc bấy giờ được gọi là Ông già cả Ga Ngự) vẫn lưu giữ đầy đủ phẩm cơ hội cao khiết, không ngừng nghỉ tuyên truyền lòng tin yêu thương nước bởi vì văn thơ, nên vô cùng được quần chúng. # yếu ớt mến.
Phan Bội Châu tổn thất ngày 29 mon 12 năm 1940 bên trên Huế.
Tưởng niệm và vinh danh
Hiện thương hiệu ông và đã được bịa đặt cho tới nhiều ngôi trường học tập và nhiều con phố bên trên toàn nước, vô cơ với ngôi trường chuyên nghiệp của tỉnh Nghệ An và một đường phố rộng lớn bên trên TP Hà Nội, Hạ Long.
Tại Huế, Khu di tích lịch sử, tưởng vọng Phan Bội Châu ngả l ng bên trên con phố nằm trong thương hiệu (119 Phan Bội Châu, Thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế). Lăng mộ cùng theo với cái mái ấm giành giật nhỏ điểm cụ từng sinh sống, cách nhau chừng chỉ vài ba bước đi.
Đặc biệt cạnh bên lăng tẩm cụ với sáu tấm bia mộ nhị con cái chó được chủ yếu tay Phan Bội Châu dựng lên. Trong thời hạn sinh sống bên trên Huế, Phan Bội Châu với nuôi nhị con cái chó gọi là là Ky và Vá, Lúc nó tổn thất Phan Bội Châu tiếp tục lập mộ cho tới bọn chúng. Con Vá tổn thất ngày 21 mon 5 năm Giáp Tuất (1934) và con cái Ky vô năm Đinh Sửu (1937). Trong những sáng sủa tác văn thơ ông cũng đều có nội dung bài viết về lòng trung thành với chủ và để nhiều tình thân cho tới nhị loài vật này. Tờ Trung kỳ tuần báo số 14, ngày 15 tháng tư năm 1936, Phan Bội Châu với nội dung bài viết về con cái Vá với nghĩa dũng thâm thúy.[21]
Tác phẩm về kiểu cách mạng Việt Nam

- Việt Nam Quốc sử khảo (1909)
- Ngục Trung Thư (1913) – Thành Phố Sài Gòn, Nhà xuất bạn dạng Tân Việt, 1950
- Lưu Cầu Huyết Lệ Tân Thư (19??)
- Việt Nam vong quốc sử (1905)
- Việt Nam Quốc sử bình trình diễn ca (1927)
- Cao đẳng Quốc Dân Di Cảo – Huế, Nhà xuất bạn dạng Anh-Minh, 1957
- Chủng khử dự ngôn – TP Hà Nội, Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, 1991
- Tân Việt Nam – TP Hà Nội, Nhà xuất bạn dạng Cục tàng trữ sông núi, 1989
- Thiên Hồ Đế Hồ – TP Hà Nội, Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, 1978
- Khuyến quốc dân du học tập ca
- Hải nước ngoài huyết thư (1906)
- Dĩ cửu niên lai sở trì mái ấm nghĩa
- Hà trở nên liệt sĩ ca
- Truyện Lê Thái Tổ
- Tuồng Trưng nữ giới vương
- Gia huấn ca
- Giác quần thư
- Nam quốc dân tu tri
- Nữ quốc dân tu tri
- Truyện Chân tướng mạo quân (1917)
- Truyện tái mét sinh sinh
- Truyện Phạm Hồng Thái
Tác phẩm biên khảo, đua ca
- Ký niệm lục
- Vấn đề phụ nữ
- Luận lý vấn đáp
- Sào Nam văn tập
- Hậu Trần dật sử – TP Hà Nội, Nhà xuất bạn dạng Văn hóa-thông tin yêu, 1996
- Trùng Quang Tâm Sử - TP Hà Nội, Nhà xuất bạn dạng Văn học tập, 1971.[22]
- Khổng Học Đăng (19??) – Houston, TX, Nhà xuất bạn dạng Xuân Thu, 1986
- Phan Bội Châu Niên Biểu – Thành Phố Sài Gòn, Nhóm nghiên-cứu Sử Địa, 1971
- Phan Bội Châu Toàn Tập – Huế, Nhà xuất bạn dạng Thuận hóa: Trung tâm văn hóa truyền thống ngữ điệu Đông Tây, 2001
Nhận xét
Phan Bội Châu mái ấm trương cầu viện Nhật sẽ giúp tấn công xua Pháp, bởi vì ông nhận định rằng người Nhật nằm trong là kẻ châu Á "máu đỏ lòm domain authority vàng", với nằm trong quân địch công cộng với những người châu Âu "da white tóc vàng". Nhưng thực tiễn, Đế quốc Nhật Bản là một trong nước theo dõi "chủ nghĩa đế quốc quân phiệt", cũng tích vô cùng bành trướng nằm trong địa như thực dân châu Âu. Đến thời điểm lúc đó, Nhật Bản tiếp tục xâm lúc lắc và đô hộ Triều Tiên, và sẵn sàng xâm lúc lắc Trung Quốc. Do vậy mái ấm trương của Phan Bội Châu là vô cùng khó khăn thành công xuất sắc, và mặc dù có thành công xuất sắc thì nước Việt Nam tiếp tục lại phải đối mặt với nguyệt lão nguy khốn mới nhất kể từ Nhật Bản. Vì lẽ ấy, Nguyễn Ái Quốc cho dù khâm phục lòng yêu thương nước của Phan Bội Châu tuy nhiên phán xét lối lối của ông tựa như "Đuổi hổ cửa ngõ trước, rước beo cửa ngõ sau".[23]
Đương thời, mái ấm chí sĩ Phan Châu Trinh tiếp tục viết lách về Phan Bội Châu như sau:
“ | Phan Bội Châu nhận hẳn rằng người Pháp quyết không tồn tại thiệt lòng khai hóa cho những người Nam, nên phát biểu việc khai hóa, trước nên thám thính cơ hội tấn công ụp cơ quan chỉ đạo của chính phủ Pháp, nhưng mà mong muốn tấn công ụp cơ quan chỉ đạo của chính phủ Pháp, ko nhờ cậy quyền năng một nước mạnh ngoài, thì tự động người Nam ko làm những gì được. Hiện ni nước mạnh duy với Nhật Bản là nước đồng văn đồng chủng nên cầu viện với Nhật Bản... Tôi bác bỏ cái thuyết bên trên của Sào Quân, lấy lẽ rằng, người nước Nam chui chui bên dưới chủ yếu thể chuyên nghiệp chế tiếp tục bên trên ngàn năm, chưa xuất hiện tư cơ hội quốc dân song lập, dẫu với cậy mức độ quốc tế, chỉ trình diễn cái trò "đổi mái ấm thực hiện nô lệ loại hai", không tồn tại ích gì. Vả lại, nước Pháp là một trong nước thực hiện trung phong văn minh cả hoàn vũ, ni hiện nay bảo lãnh VN, bản thân nhân này mà học tập theo dõi, chuyên sử dụng tâm về mặt mũi khai trí trị sinh những việc thực dụng chủ nghĩa. Dân trí tiếp tục ngỏ, chuyên môn một ngày 1 cao tức là cái nền song lập ngày sau ở đấy. Còn theo dõi chủ yếu con kiến "cậy mức độ nước ngoài" thì nó xung quanh teo khúc phân tách, bản thân ko tự động lập, ai là người cứu vớt bản thân, Triều Tiên, Đài Loan, cái gương rõ rệt, người Nhật cứng cáp gì rộng lớn người Pháp... Sào Quân ko nghe, cũng không sở hữu và nhận là nên, phủi áo rời khỏi chuồn, tuân theo chủ kiến bản thân. | ” |
— Phan Châu Trinh, Cuộc thì thầm với quan lại Thống soái Thành Phố Sài Gòn bên trên hòn đảo Côn Lôn[24] |
“ | Phan Bội Châu là kẻ vô cùng với chí khí, với nghị lực, nhẫn nhục, dám làm; với điều tin yêu vô thì ko chịu đựng vứt, dẫu với sấm sét cũng ko thay đổi. Nay sĩ phu từng nước không có bất kì ai rất có thể ví với ông ấy. Tiếc thay cho học tập thuật ko rành, thời thế ko rõ ràng, mến sử dụng quyền thuật, tự động man trá bản thân man trá người, ngoan ngoãn cố ko thay đổi. Lớn điều không có ai tị nạnh, hãm quốc dân vô khu đất bị tiêu diệt, cam chịu đựng giờ ác nhưng mà ko tự nhủ. Tuy nhiên ông ấy vừa phải hiêu hiêu tự động cho rằng tình nhân quốc dân, kể từ ni về sau ông ấy càng nhiệt huyết thổ lộ...
Chủ nghĩa phục oán vô cùng đoan nhưng mà Phan Bội Châu mái ấm trương thiệt là rất là sai lầm không mong muốn, chỉ hãm quốc dân vô điểm bị tiêu diệt, không phù hợp thời thế, ko sát với lý luận... Bởi vì như thế ông ấy là kẻ đại biểu cho tới thói quen thuộc bên trên lịch sử hào hùng ngàn năm của dân tộc bản địa nước Nam. Không biết chân tướng mạo của những người nước Nam, coi ông ấy thì hiểu rằng. Dân nước Nam biết bao tính bài xích nước ngoài, thì bài xích nước ngoài của ông ấy cho tới điểm vô cùng đoan. Người nước Nam vô cùng mến dựa người ngoài, ông ấy lại dựa dẫm nước ngoài cho tới điểm vô cùng đoan. Dân Nam vô cùng thiếu thốn tính tự động lập, ông ấy lại càng hơn thế nữa. Tính hóa học, chuyên môn của ông ấy đều nằm trong phù hợp với đặc điểm, chuyên môn của quốc dân. Cho nên nhân điểm rộng lớn điểm thông thường của quốc dân nhưng mà lợi dụng; cơ là vấn đề nhưng mà y sĩ gọi là thuật tắc nhân tắc dụng. Cho nên điều nhưng mà ông ấy lo phiền, là quốc dân oán thù nước Pháp ko thâm thúy. Những sách ông ấy viết lách rời khỏi, ko bàn thời thế, ko phát biểu lợi sợ hãi, nhờ vào điểm ko nhưng mà biên soạn, tự động man trá bản thân, man trá người. Nói vậy là, đều là lôi kéo lòng oán ghét bỏ của quốc dân nhưng mà thôi. Đợi cho tới Lúc lòng oán ghét bỏ tiếp tục thâm thúy, phản loàn nổi lên tư phía, ông ấy mới nhất nhân này mà vô, nhằm thỏa cái lòng hủy hoại. Không nên là ko biết phương pháp mệnh ko thể thực hiện, tuy nhiên tận dụng cái ngu của dân - tức tính bài xích nước ngoài, ko thực hiện thì ko chịu đựng. Không nên là ko biết Nhật Bản chẳng làm những gì được, tuy nhiên tận dụng cái yếu ớt của dân - tức tính dựa dẫm nước ngoài, ko thực hiện thì ko chịu đựng. Mà quốc dân sở dĩ thong manh quáng nghe theo dõi đuổi theo, cho tới bị tiêu diệt ko tỉnh, ấy là vì như thế đặc điểm sát nhau, vì vậy xâm nhập khá thâm thúy... Đó là chủ kiến và thủ đoạn của Phan Bội Châu nhưng mà thôi. Cho nên người ko biết ông ấy thì bảo này đó là người rất là ngu lầm, chứ không cần biết ông ấy tận dụng cái ngu của quốc dân nhằm huyênh hoang trí bản thân, tận dụng điểm thông thường của quốc dân nhằm thực hiện rõ ràng cái hoặc của tớ. Than ôi! Không biết cái ngu cái thông thường nhưng mà thực hiện thì cũng rất có thể loại cho tới. tường cái ngu, cái thông thường, cái ko địch lại nhưng mà cứ mong muốn tận dụng nhằm thực hành thực tế chí bản thân thì tớ ko biết ông ấy tiếp tục đối xử Theo phong cách này. |
” |
— Phan Châu Trinh, Pháp Việt liên hợp hậu chi tân Việt Nam[25] |
Lúc bấy giờ, Phan Bội Châu cũng sẽ được một trạng sư người Pháp thương hiệu là Bona mệnh danh rằng:
Xem thêm: amanda britain's got talent là ai
- Cụ Phan (Phan Bội Châu) là kẻ trái khoáy ko hổ là người ái quốc, ái quân chân chủ yếu. Dầu tôi là kẻ Pháp, so với cụ Phan tôi cũng nên ngưỡng mộ. Tôi ngưỡng mộ là ngưỡng mộ cái thân thích thế quang quẻ minh, cái lòng tin hùng vĩ, cái nghị lực bất di, quật cường tiếp tục minh chứng rời khỏi trong công việc thực hiện của cụ.[26]
Tôn Quang Phiệt phán xét về mái ấm trương đảo chính của Phan Bội Châu như sau:[27]
- Phan Chu Trinh hô hào: Không đảo chính, đảo chính là chết… Phan Chu Trinh tiếp tục mong muốn triển khai lịch trình khai dân trí, xướng dân quyền của dân mình; dân tiếp tục khéo léo tiến thủ cỗ về từng mặt mũi, tiếp tục biết sử dụng quyền của tớ thì mới có thể rất có thể song lập được. Tuy nhiên, cứ lấy tư cơ hội một người thân trong gia đình sĩ chân ko nhưng mà hô hào cải lộc thì làm thế nào nhưng mà được toàn dân hưởng trọn ứng, toàn dân triển khai được; nhưng mà toàn dân ko hưởng trọn ứng, ko triển khai, thì cải lộc với ai?
- Cả nhị phái đảo chính và cải lộc đều thất bại, vì như thế khi cơ VN ko đầy đủ ĐK khinh suất và khách hàng quan lại nhằm xua được nước ngoài xâm giành được song lập. Tuy nhiên, cách mệnh võ trang của Phan Bội Châu được người sau đi theo và tiếp tục thành công xuất sắc. Các mái ấm hoạt động và sinh hoạt cách mệnh thông thường phát biểu "thất bại là u trở nên công", tình huống này vô cùng đích thị. Còn mái ấm trương cải lộc của Phan Chu Trinh thì bị thất bại và bị vỡ nợ luôn luôn, sau Phan Chu Trinh những mái ấm chân chủ yếu ái quốc của VN không có ai theo dõi con phố ấy nữa.
Gần trên đây, vô sách Đại cương cương lịch sử hào hùng Việt Nam (xuất bạn dạng 2006) tiếp tục với đoạn viết:
- Theo Phan Bội Châu, chỉ mất con phố vũ trang bạo động[28]...Đây là con phố đích thị đắn nhất. Tuy nhiên, ông thất bại là vì như thế "không với lực lượng phía bên trong nhưng mà chỉ ỉ lại vô người ngoài thì thiệt là khó", "ỉ lại vô người thì ko thể thành công xuất sắc được" (trích Niên biểu)... Những điều tự động phê phán của ông thiệt sự ngặt nghèo xung khắc nhưng mà cũng vô nằm trong chủ yếu xác!... Mặc cho dù ko giành được thắng lợi, tuy nhiên lối lối đảo chính cách mệnh này đã trị động uy lực lòng tin yêu thương nước, giải hòa dân tộc bản địa của quần chúng. # Việt. Đó là góp sức rộng lớn lao của Phan Bội Châu và những tổ chức triển khai của ông...[29]
Ngoài sự nghiệp cách mệnh, ông còn viết lách thật nhiều sách vở, và được thông dụng thâm thúy rộng lớn vô quần chúng. #. Trong Từ điển văn học (bộ mới nhất xuất bạn dạng 2004), sau khoản thời gian reviews về ông và sự nghiệp văn vẻ của ông, đã và đang Kết luận rằng:
- Trong lịch sử hào hùng văn học tập nước Việt Nam rất khó gì có không ít văn vẻ với mức độ lắc động quần bọn chúng đứng lên đấu giành giật cách mệnh rộng lớn lao như văn vẻ của Phan Bội Châu. Ngày ni vô văn vẻ cơ, về tư tưởng và ý niệm, rất có thể đặc điểm đó điểm không giống không hề thích hợp, tuy nhiên trái khoáy tim tràn ngập hăng hái của người sáng tác vẫn còn đó vẹn toàn độ quý hiếm. Ông là một trong vô số những mái ấm văn rộng lớn của văn học tập nước Việt Nam vô nửa vào đầu thế kỷ đôi mươi.[30]
Xem thêm
- Pháp thuộc
- Nguyễn Tiểu La
- Thái Thị Huyên
Tham khảo
- ^ Nguyên Huệ, "Phan Bội Châu, người tiếp tục viết lách về thiền sư Thiện Quảng Lưu trữ 2014-07-07 bên trên Wayback Machine", Tạp chí Văn hóa Nghệ An, truy vấn ngày 21 mon 7 năm năm trước.
- ^ Theo Họ và thương hiệu người Việt Nam - PGS.TS Lê Trung Hoa, Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, 2005.
- ^ a b Chu Trọng Huyến, "Những chuyến du ngoạn và những thương hiệu hiệu: Sào Nam, Bội Châu của Phan Văn San Lưu trữ 2014-07-26 bên trên Wayback Machine", Sở Khoa học tập và Công nghệ Nghệ An, truy vấn ngày 21 mon 7 năm năm trước.
- ^ Chương Thâu, "Phan Bội Châu - mái ấm yêu thương nước rộng lớn vào đầu thế kỷ 20", Nhân dân, truy vấn ngày 21 mon 7 năm 2014; Đỗ Hiếu, "Lễ kỷ niệm 100 năm Phong trào Đông Du của cụ Phan Bội Châu", RFA Tiếng Việt, truy vấn ngày 21 mon 7 năm năm trước.
- ^ Trường Sơn, Người xưa xử lý sai phạm vô thi tuyển Lưu trữ 2016-03-05 bên trên Wayback Machine, Báo ViệtNamNet, 05/06/2007.
- ^ Xem Gia Phả Họ Phan, Phần Thứ Hai, Chương V-03.
- ^ Năm 1904 Phan Châu Trinh kể từ quan lại rồi kín đáo sang trọng Quảng Đông (Trung Quốc) bắt gặp Phan Bội Châu, trao thay đổi chủ kiến rồi nằm trong sang trọng Nhật Bản, xúc tiếp với khá nhiều mái ấm chủ yếu trị bên trên trên đây (trong số cơ với Lương Khải Siêu) và kiểm tra công việc duy tân của xứ sở này (theo Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên, Quyển 5, Tập Trung, tr. 429). Ông hoan nghênh việc Phan Bội Châu trả thanh niên rời khỏi quốc tế học hành, thông dụng tư liệu tuyên truyền dạy dỗ nội địa, tuy nhiên ông phản đối mái ấm trương lưu giữ nền quân mái ấm, cách thức đảo chính vũ trang và việc mưu mẹo cầu nước ngoài viện. Bởi theo dõi ông, mong muốn cứu vớt được nước mái ấm, nên theo dõi con phố dân mái ấm và cải tân xã hội, bằng sự việc nâng lên dân trí và dân quyền rồi mới nhất rất có thể mưu mẹo tính được việc không giống. Tuy nhiên, nhị khuynh phía này tuy vậy song tồn bên trên và ko trái lập nhau một cơ hội vô cùng nhưng mà xen kẹt, hòa láo nháo vô nhau, tạo ra ĐK lẫn nhau trở nên tân tiến. Xem cụ thể ở trang Phong trào Đông Du.
- ^ Theo group Đinh Xuân Lâm, sách tiếp tục dẫn, tr. 142.
- ^ Nguyễn Hàm bị hành hạ chuồn Côn Đảo và tổn thất bên trên cơ năm 1911.
- ^ “Hình tượng "Đông Á căn bệnh phu" vô văn học tập duy tân Đông Á, nước Việt Nam thời điểm cuối thế kỷ XIX vào đầu thế kỷ XX”. Truy cập 15 mon hai năm 2015.
- ^ Theo Phan Bội Châu toàn tập, Tập 4, Nhà xuất bạn dạng Thuận Hóa, 1990, tr. 178.
- ^ Theo group Đinh Xuân Lâm, sách tiếp tục dẫn, tr. 181.
- ^ Tạp chí Xưa & Nay, số 48, mon hai năm 1998, tr. 9-10.
- ^ Phạm Hồng Cư (xuất bạn dạng năm 2004). “2”. Đại tướng mạo Võ Nguyên Giáp thời trẻ (bằng giờ tiếng Việt).
Việt Nam: Nhà xuất bạn dạng Thanh Niên. tr. 11. Quản lý CS1: vị trí (liên kết) Quản lý CS1: ngữ điệu ko rõ ràng (liên kết)
- ^ Phan Bội Châu, người thứ nhất treo hình họa Lê-nin ở nước Việt Nam, Nguyễn Khắc Phê, "Ông già cả Ga Ngự" – Nhà xuất bạn dạng Thuận Hóa, 1987.
- ^ Nói tiếp về Phan Bội Châu và Cường Để, BBC, truy vấn 19.05.2013.
- ^ PHAN BỘI CHÂU – NHÀ VĂN HÓA Lưu trữ 2013-09-28 bên trên Wayback Machine, Nguyễn Đình Chú, Trung tâm Văn chất hóa học Lý luận và Ứng dụng, Trường Đại học tập KHXH & NV - ĐHQG Thành phố Xì Gòn.
- ^ “Giải mã những tiên tri ngạc nhiên của Trạng Trình”. Báo năng lượng điện tử VTC News. Truy cập 30 mon 9 năm 2015.
- ^ Theo Vĩnh Sính vô "Mối contact thân thích Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc, 1924-1925 – reviews tư liệu mới nhất trị hiện" thì: "Trong Phan Bội Châu niên biểu, Phan Bội Châu quy cho tới Nguyễn Thượng Huyền, người được ông nuôi chăm sóc ở Hàng Châu, tội mật báo với Pháp nhằm bọn họ bắt cóc ông ở ga Thượng Hải. Tuy nhiên, Kỳ Ngoại hầu Cường Để, vô hồi ký, lại quy cho tới Lâm Đức Thụ là kẻ thủ mưu (Vĩnh Sính, tr. 242).
- ^ Từ điển văn học (bộ mới), tr. 1378.
- ^ “Bí mật về song khuyển trung thành với chủ mặt mũi mộ cụ Phan Bội Châu”.
- ^ Các bạn dạng với lưu lại (loc) hiện nay còn tàng trữ.
- ^ Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về đời hoạt động và sinh hoạt của Hồ Chủ tịch, Nhà xuất bạn dạng CTQG-Nhà xuất bạn dạng TN, H.1994, tr. 12.
- ^ Phan Châu Trinh toàn tập luyện, tập luyện 2, trang 90-91, Nhà xuất bạn dạng TP Đà Nẵng, 2005.
- ^ Phan Châu Trinh toàn tập luyện, tập luyện 3, trang 66-68, Nhà xuất bạn dạng TP Đà Nẵng, 2005.
- ^ Dẫn theo dõi Từ điển hero lịch sử hào hùng Việt Nam bởi Nguyễn Q. Thắng-Nguyễn vịn Thế biên soạn. Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội, 1992, tr. 773.
- ^ Tuần báo Văn Nghệ TP. Hồ Chí Minh, số 436 và 437.
- ^ Vì vậy, Duy Tân hội bởi Phan Bội Châu và những đồng chí của ông xây dựng còn được gọi là Ám xã, không giống với trào lưu Duy Tân bởi Phan Châu Trinh đề xướng (1906), được gọi là Minh xã, vì như thế bọn họ hoạt động và sinh hoạt công khai minh bạch và ko đảo chính...
- ^ Theo group Đinh Xuân Lâm, sách tiếp tục dẫn, tr. 181-182.
- ^ Lược theo dõi Nguyễn Đình Chú, mục kể từ Phan Bội Châu vô Từ điển văn học tập (bộ mới). Nhà xuất bạn dạng Thế giới, 2004, tr. 1380.
Thư mục
- Một phần của bài xích này được trích dịch kể từ tư liệu A Country Study: Vietnam của Thư viện Quốc hội của Hoa Kỳ, nằm trong phạm vi công nằm trong.
- GS Phan Khoang, Việt Nam Pháp Thuộc Sử (VNPTS), nxb Đại Nam, Thành Phố Sài Gòn, 1961
- Mạc Định Hoàng Văn Chí, Từ Thực Dân Đến Cộng sản, nxb Chân Trời Mới, Thành Phố Sài Gòn, 1964
- Vĩnh Sính, Mối contact thân thích Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc, 1924-1925 – reviews tư liệu mới nhất trị hiện, vô Việt Nam và Nhật Bản chia sẻ văn hóa, Nhà xuất bạn dạng Văn Nghệ, Tp Xì Gòn, 2001.
- Sophie Quinn-Judge, Nguyen Ai Quoc, The Comintern and the Vietnamese Communist Movement (1919-1941), vô HO CHI MINH The missing years, The University of California Press, California, 2002.
- Gia Phả Họ Phan, Phần Thứ Hai, Chương V-03.
- Đinh Xuân Lâm (chủ biên) - Nguyễn Văn Khánh - Nguyễn Đình Lễ, Đại cương cương lịch sử hào hùng Việt Nam (Tập 2). Nhà xuất bạn dạng Giáo dục đào tạo, 2006.
Liên kết ngoài
![]() |
Wikimedia Commons đạt thêm hình hình họa và phương tiện đi lại truyền đạt về Phan Bội Châu. |
- Phan Bội Châu và bia mộ nhị con cái chó
- Giáo sư sử học tập Vĩnh Sính viết lách về Phan Chu Trinh và Phan Bội Châu
- Phan Bội Châu Lưu trữ 2020-03-24 bên trên Wayback Machine, kể từ báo Nhân dân
- Học lại Phan Bội Châu và Phong trào Đông Du, kể từ Đài truyền hình BBC Việt ngữ
- Bối cảnh xã hội nước Việt Nam và Phong trào Đông Du, kể từ Đài truyền hình BBC Việt ngữ
- Phan Bội Châu và trào lưu Đông Du Lưu trữ 2005-05-29 bên trên Wayback Machine (tiếng Anh và Pháp)
- Nguyễn Ái Quốc và Phan Bội Châu: Tình mái ấm, nghĩa nước, báo Quân group Nhân dân
- Phan Bội Châu Lưu trữ 2006-10-08 bên trên Wayback Machine
- Chủ tịch Xì Gòn qua loa những quan hệ và chạm mặt với Phan Bội Châu - Tạp chí Sông Hương
- Phan Bội Châu, người thứ nhất treo hình họa Lê-nin ở nước Việt Nam - Tiền phong online
- Bức thư Phan Bội Châu gửi Lý Thụy (Nguyễn Ái Quốc) - Ban vận hành Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bình luận