nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng vẹn toàn con trẻ nhất vô lịch sử hào hùng khoa cử nước Việt Nam, khi mới nhất mươi tía tuổi hạc. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian trá nước Việt Nam còn lưu truyền đến giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên thôn Dương A, thị xã Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị xã Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông đua đỗ trạng vẹn toàn khi mới nhất 13 tuổi hạc, trở nên trạng vẹn toàn con trẻ nhất vô lịch sử hào hùng khoa cử nước Việt Nam, bên trên khoa đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm cơ với Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi hạc đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi hạc đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa đua Nho học tập thứ nhất vô lịch sử hào hùng nước Việt Nam đưa ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng vẹn toàn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng vẹn toàn, vì như thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông cho tới ông về quê 3 năm tu chăm sóc tăng rồi mới nhất gọi rời khỏi thực hiện quan lại. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông vô học tập tiếp Tam giáo công ty khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan lại cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông với chuồn sứ mái ấm Nguyên vài ba đợt.

Những năm thực hiện quan lại vô triều, Nguyễn Hiền có khá nhiều tiếp sách hoặc nhằm phò vua gom nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông rất rất lo phiền bèn kí thác cho tới Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền tiến công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn banh tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong vui mừng mừng và phong cho tới ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông cho tới đậy đê quai vạc sông Hồng, cải tiến và phát triển phát hành hoa màu thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông cho tới banh đem võ đàng nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền lâm bệnh trở nặng rồi tạ thế, tận hưởng dương 21 tuổi hạc. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở nên hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, vô cơ với đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị xã Đông Anh, thủ đô.

Hiện ni, bên trên đền rồng thờ Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được không ít bài xích vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, đặc trưng bảo đảm được cuốn Ngọc phả phát biểu về việc nghiệp của ông, vô cơ với câu mệnh danh tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhị tuổi hạc khai khoa nhị nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau khi ông mất mặt, nhằm tỏ lòng kính trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua cho tới thay tên thị xã Thượng Hiền trở nên Thượng Nguyên nhằm kiêng khem thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ phụ vương kể từ nhỏ, người mẹ tiếp tục cho tới ông bám theo học tập sư cụ miếu Hà Dương ở thôn Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới nhất viết lách được 10 trang giấy má, Hiền ngay tắp lự phát âm tức thì được như người từng đến lớp rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở mơ thấy Phật quở rằng: "Trạng vẹn toàn từng đợt vô miếu thông thường tinh nghịch, sao mái ấm ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, nhóm đuốc từng miếu thấy sau sống lưng những pho tượng đều phải có viết lách chữ "phạt 30 roi", riêng rẽ nhị pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư xem sét tức thì chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu vô sách: "Kính quỷ thần nhưng mà cần lánh xa" nhưng mà nhắn gửi Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay tắp lự nhận lỗi và tự động vệ sinh tinh khiết những chữ tôi đã viết lách. Từ cơ, Hiền càng siêng năng học hành, học tập cho tới đâu lưu giữ cho tới đấy, xuất khẩu trở nên chương.

Năm 11 tuổi hạc, Hiền tiếp tục có tiếng và được ca ngợi là "thần đồng". Bấy giờ với người bọn họ Đặng tự động cho bản thân là tiếp tục phát âm biết không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay tắp lự tìm về mái ấm Hiền demo tài, rời khỏi nhan đề bài xích phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và rời khỏi hạn cho tới Hiền số câu, từng câu cần nổi tiếng duy nhất loại rứa thú. Hiền ngay tắp lự ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không mờ lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời với bọn họ Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người bọn họ Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm ca ngợi là "Thiên tài".

Đỗ Trạng vẹn toàn tuy nhiên không được té nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ đua đình với bài xích phú "Áp tử kể từ kê khuôn du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua căn vặn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn lẫn lộn ý, vua ca ngợi ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko cần là kẻ sinh rời khỏi tiếp tục biết, tuy nhiên khi với cùng một song chữ ko biết thì căn vặn thầy miếu.

Vua lại nói:

- Vì còn nhỏ nhưng mà trạng vẹn toàn ăn phát biểu không biết lễ, nên cho về mái ấm học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhậm.

Xem thêm: valentine la ngày gì ai tặng quà

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua loa vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền quay trở lại quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn rất rất ham nghịch ngợm, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong con trẻ thôn nghịch ngợm khăng, thả diều... Một đợt, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua loa ruột nó vì chưng một sợi chỉ miếng. Được như thế nó mới nhất Chịu vô trở nên. Ấy là viên sứ mong muốn demo tài người Nam rời khỏi sao. Vua truyền cho những quan lại dò la cơ hội xâu demo, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, rung lắc đầu. Bấy giờ vua chợt suy nghĩ cho tới trạng vẹn toàn con trẻ Nguyễn Hiền, bèn cho tới triệu trạng về kinh.

Viên quan lại được kí thác việc cho tới quê gặp gỡ trạng, gặp gỡ tức thì một lũ con trẻ chăn trâu nghịch ngợm khu đất đầu thôn, thấy vô cơ với cùng một cậu bé nhỏ mặt mũi mũi tuấn tú đang được bày cho tới lũ các bạn đậy một con cái voi vì chưng khu đất nhưng mà tứ chân lẫn lộn tai, vòi… hoàn toàn có thể nguây nguẩy được. Sứ fake đồ vật chừng này là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, rời giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái mái ấm ai đấy?

Cậu bé nhỏ nghe được, ko ngước mặt mũi lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, vứt ngang sống lưng, chữ đinh là đứa, đứa căn vặn tớ chi!

Chủ ý của viên quan lại xuất một vế đối bám theo lối tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) với nhị phần tử, bên trên như cái giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để vẹn toàn "tự" tức là chữ, vứt giằng bên trên còn sót lại chữ "tử" tức thị con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp cơ trở nên một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu căn vặn cũng đều có sắc thái của những người bên trên căn vặn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng đối ngược lại bằng phương pháp tách tự động chữ Hán kết phù hợp với 1 phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng với nhị đường nét ngang và một đường nét móc, vứt đường nét ngang (一) ở đằm thắm trở nên chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, chuồn với đứa nào là đứa này là 1 vế đối rất rất chỉnh và rất rất xược.

Sứ biết cơ đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, để lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko Chịu, viện lẽ rằng, trước vua cho tới trạng xoàng xĩnh lễ buộc về, tuy nhiên đợt này vua cho tới vời trạng lên cũng ko lưu giữ trúng lễ. Viên quan lại ko biết thực hiện thế nào là, cần trần tình ngọn ngành mẩu truyện sứ fake quốc tế fake câu cuộc nhưng mà không có bất kì ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm cười cợt, quay về với đám con trẻ chăn trâu. Chờ khi viên quan lại lên ngựa, Hiền mới nhất xui đám con trẻ nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái loài kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy má nhưng mà bưng

Bên thì bôi mỡ loài kiến mừng loài kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan lại nghe nhẩm nằm trong điều ấy, biết trạng tiếp tục chỉ cơ hội giải, sung sướng quay trở lại kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa mang 1 bài xích thơ ngụ ngôn thanh lịch demo nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan lại vô triều không có ai giải nghĩa được là gì. Một viên quan lại tâu với vua van chào Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền (mà vua cho rằng bé nhỏ đang được trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm căn vặn nghĩa.

Các quan lại cho tới quê chào gặp gỡ khi Nguyễn Hiền đang được nô giỡn với bọn chúng các bạn, Nguyễn Hiền phát biểu với những quan:

- Trước phía trên vua phát biểu tớ không biết lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai chuồn chào Trạng vẹn toàn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Quan về tâu lại với vua, rồi đưa đồ vật lễ và xe pháo ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới nhất Chịu về kinh.

Về cho tới kinh kì, vua fake bài xích thơ của sứ Tàu rời khỏi, trạng Hiền ngay tắp lự lý giải như sau:

Câu loại nhất với ý phát biểu là nhị chữ "nhật" (日) xếp ngang sản phẩm nhau. Câu loại nhị tức thị tứ chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại tía nói tới nhị chữ "vương" (王) xếp ck lên nhau. Câu loại tư là tứ chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài xích thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), tức là ruộng khu đất.

Giải hoàn thành, trạng Hiền viết lách thư fake cho tới sứ Trung Hoa, ông tớ cần Chịu là nước Nam với nhân tài.

Xem thêm: hồng biên là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]