lãnh tụ chỉ huy quân ta chống pháp ở đà nẵng là ai

Nguyễn Tri Phương (1800-1873) là một trong đại danh thần VN thời mái ấm Nguyễn. Ông là vị Tổng lãnh đạo quân group triều đình Nguyễn ngăn chặn quân Pháp xâm lăng theo lần lượt ở những mặt mày trận TP Đà Nẵng (1858), Gia Định (1861) và Hà Nội Thủ Đô (1873). Thành Hà Nội Thủ Đô thất thủ, ông bị thương nặng trĩu và bị quân Pháp bắt lưu giữ, quân Pháp đang được ý kiến đề xuất cứu vãn trị mang lại ông tuy nhiên ông đang được kể từ chối và cự tuyệt liên minh với bọn chúng cho tới Lúc tạ thế.

Bạn đang xem: lãnh tụ chỉ huy quân ta chống pháp ở đà nẵng là ai

Xuất thân mật và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Tri Phương (chữ Hán: 阮知方) thương hiệu cũ là Nguyễn Văn Chương, tự động Hàm Trinh, hiệu là Đường Xuyên, sinh ngày 21 mon 7 năm Canh Thân (9 mon 9 năm 1800), quê làng mạc Đường Long (Chí Long), Điền Lộc, Phong Điền, Thừa Thiên Huế.

Ông xuất thân mật vô một mái ấm gia đình làm đồng và nghề nghiệp công nhân mộc. Nhà nghèo nàn lại ko xuất thân mật kể từ khoa giáp tuy nhiên nhờ ý chí tự động lập ông đang được làm ra cơ nghiệp rộng lớn.

Năm Quý Mùi (1823), vua Minh Mạng đề bạt ông hàm Điển cỗ (Bí thư ở Nội điện), năm tiếp theo thăng Tu biên soạn, rồi Thừa chỉ ở Nội những, 2 năm sau thăng Thị độc, Thị giảng học tập sĩ, năm 1831 thăng Hồng Lô tự động khanh.

Năm 1832, ông được sung vô phái cỗ quý phái Trung Quốc về sự việc thương nghiệp. Năm 1835 ông nhận mệnh lệnh vua Minh Mạng vô Gia Định nằm trong Trương Minh Giảng bình tấp tểnh những vùng mới mẻ khai khẩn. Việc thành công xuất sắc ông được thăng hàm Thị y sĩ.

Năm 1837, ông bị triều thần dèm trộn, nên bị giáng xuống thực hiện thư lại ở cỗ Lại. Cuối năm, ông được Phục hồi hàm Chủ sự, sung chức Lang trung. Năm sau ông thăng Thị y sĩ cỗ Lễ, năm 1839 thăng hàm Tham tri, thao tác làm việc ở Nội những.

Năm Canh Tý (1840), ông được xẻ thực hiện Tuần phủ Nam Ngãi (Quảng Nam và Quảng Ngãi), nom coi thân phụ chống cửa ngõ đại dương TP Đà Nẵng. Công việc triển khai xong chất lượng đẹp nhất, ông được triệu về kinh thăng Tham tri cỗ Công, được vua Thiệu Trị cử thực hiện Tổng đốc Long Tường (Vĩnh Long và Định Tường). Tại phía trên, ông dẹp tan được những toán giặc cướp quốc tế vô quấy đập.

Tháng 5 âm năm 1844, ông được cải xẻ Tổng đốc An Hà (An Giang, Hà Tiên^[1]). Năm 1845, ông cùng theo với Doãn Uẩn vượt mặt quân Xiêm La của tướng tá Bodin, bình tấp tểnh Cao Miên, ổn định tấp tểnh trọn vẹn vùng biên thuỳ Tây Nam nằm trong miền Tây Nam cỗ.

Ông được vua Thiệu Trị ca ngợi là kẻ gan liền dạ: Gần phía trên với viên trung sứ kể từ quân loại về nói: Nguyễn Tri Phương đối trận tiến công nhau với giặc, đạn rơi xuống như mưa; tỳ tướng tá bẩm xin xỏ vứt lọng lên đường khiến cho địch ngoài biết. Tri Phương quát mắng lên, sai giương tăng 2 lọng nữa. Từ đấy, khí thế quân sĩ nhiệt huyết vội vàng trăm phen, tiếp tục chiếm được thành công xuất sắc. Ví phỏng người nhút nhát đương vô việc ấy, liệu với ngoài mất mặt ý thức không ?".^[2]

Sau cơ, ông được thăng chức Khâm sai quân loại đại thần Trấn Tây hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ (tháng 9 âm/1845),^[3] rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng" (tháng 2 âm/1847).^[4]

Tháng 5 năm 1847, ông được triệu về kinh, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, lãnh Thượng thư cỗ Công đại thần Cơ mật viện, tước đoạt Tráng Liệt tử^[5] và được ban một Ngọc bài bác với tương khắc tư chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng vô bia đá ở Võ miếu (Huế). Sau Lúc vua Thiệu Trị mất mặt, ông được đình thần tôn thực hiện Phụ chủ yếu Đại thần (theo di chiếu).

Năm Mậu Thân (1848), vua Tự Đức phong tước đoạt mang lại ông là Tráng Liệt bá. Cùng năm cơ, phụ vương ông tạ thế. Ông xin xỏ về cư tang, tuy nhiên vì như thế đang khiến Phụ chủ yếu nên chỉ có thể được ngủ một thời hạn ngắn ngủi nên đi ra thao tác làm việc bên trên triều đình.

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức chuẩn chỉnh phê cải thương hiệu ông là Nguyễn Tri Phương.^[a] Từ cơ thương hiệu Nguyễn Tri Phương phát triển thành thương hiệu chủ yếu của ông. Sau cơ ông được sung chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên. Năm 1853, ông được thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ, rồi lãnh chức Kinh lược sứ Nam Kỳ. Trong thời hạn này, ông với công lập được không ít vọng gác điền, khai khẩn khu đất lãng phí, dân sinh sống ở khu vực được định cư lập nghiệp.

Thống lĩnh quân sự chiến lược chống Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Mậu Ngọ (1858), tàu chiến Pháp cho tới uy hiếp TP Đà Nẵng, vua Tự Đức cử ông thực hiện Quân loại Tổng thống đại thần thẳng lãnh đạo quân group ngăn chặn. Với tranh bị hiện đại, Pháp đang được uy hiếp và đập diệt một vài rộng lớn vọng gác lũy của VN, ông bị triều đình giáng cấp cho vẫn lưu bên trên chức. Tuy nhiên, vì thế việc làm plan chống thủ của Nguyễn Tri Phương chu đáo nên quân Pháp ko thể tiến thủ lên được.^[6]

Năm 1859, Pháp chuyển làn đường tiến công trở thành Gia Định, quân mái ấm Nguyễn ko rõ rệt thương vong tuy nhiên tan chảy ngay sát không còn. Thành bị hạ, Hộ đốc trở thành Gia Định là Võ Duy Ninh tự động vẫn. Sau cơ, Pháp đang được mang lại đập diệt trở thành Gia Định.^[b] Năm 1860, Nguyễn Tri Phương được sung chức Gia Định quân loại, Thống đốc quân vụ nằm trong Tham nghiền đại thần Phạm Thế Hiển nom coi việc quân sự chiến lược ở miền Nam.

Nguyễn Tri Phương mái ấm trương kêu gọi kể từ 15.000 cho tới đôi mươi.000 quân; tuy nhiên ko triệu tập quân ở một điểm, nhưng mà tạo thành thân phụ đạo: một đạo chủ yếu đóng góp bên trên vọng gác Phú Thọ, điểm quân loại Gia Định hiện tại đóng; một đạo đóng góp ở phủ phân tử Tân An; một đạo đóng góp ở tỉnh phân tử Biên Hòa. Ông hạ mệnh lệnh chống thủ những đàng sông, ngòi rộng lớn nhỏ, một vừa hai phải tiến công và lưu giữ, từ từ đắp điếm tăng vọng gác lũy tiến thủ sát cho tới điểm địch đóng góp quân. Trang bị mang lại quân group cần thiết kể từ đôi mươi cho tới 30 cổ súng loại rộng lớn, 2 lần bán kính nòng kể từ 2 tấc 9 phân trở lên trên. Do ko nắm rõ tình hình quân sự chiến lược và chủ yếu trị của Pháp, Nguyễn Tri Phương đang được mái ấm trương kiến thiết đại vọng gác Chí Hòa (về sau người Pháp gọi là Kỳ Hòa) nhằm vây hãm, bức rút quân Pháp. Tuy nhiên, sau vào trong ngày 25 mon hai năm 1861, quân Pháp đang được tổ chức công đập đại vọng gác. Ông lãnh đạo binh lính kháng cự tàn khốc tuy nhiên rồi bị thương, đại vọng gác thất thủ, Gia Định lại bị lắc. Em ruột ông là Nguyễn Duy tử trận, ông bị miễn nhiệm xuống thực hiện Tham tri, mãi cho tới năm tiếp theo lại được hàm Binh cỗ Thượng thư, sung Đổng nhung quân vụ Biên Hòa, tập luyện hiệp lực lượng nhằm ngăn lại bành trướng của quân group Pháp.

Năm 1862, sau thời điểm triều đình Huế ký Hòa ước Nhâm Tuất, mất mặt 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ vô tay Pháp, ông được cử đi ra Bắc thực hiện Tổng thống Hải An quân vụ, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Năm Nhâm Thân (1872), lại được điều về lưu giữ chức Tuyên sát đổng mức độ đại thần, thay cho mặt mày triều đình kiểm tra việc quân sự chiến lược ở Bắc Kỳ.

Đánh dẹp giặc cướp bên trên khu đất Bắc[sửa | sửa mã nguồn]

Từ năm 1863, ông được cử đi ra Bắc Kỳ tiến công dẹp quân Lê Duy Phụng.

Năm Tự Đức loại 25 (1870), quân Cờ Đen Lưu Vĩnh Phúc vẫn tiến công đập cướp tách những tỉnh Thái Nguyên, TP Lạng Sơn, Cao phẳng phiu, Trong 3 năm ngôi trường bọn chúng vẫn uy hiếp những tỉnh này và quan lại quân liên tiếp thất bại.

Sau Lúc quan lại Tổng đốc Phạm Chi Hương chiến bại và bị tóm gọn, triều đình đang được phái Võ Trọng Bình đi ra thực hiện Tổng đốc Hà Ninh kiêm Khâm sai Quân loại đại thần những tỉnh Tuyên-Thái-Lạng. Quan Khâm sai hội với quan lại Đề đốc Quảng Tây nhằm nằm trong tiến công quân Ngô Côn vì như thế chúng ta cứ quấy đập cả nhì mặt mày biên thùy. Vào thân mật năm 1869, Ngô Côn lấy quân tiến công TP Bắc Ninh, quan lại Tiểu phủ Ông Ích Khiêm tiến công thắng một trận rộng lớn, phá vỡ quân giặc và Ngô Côn bị phun bị tiêu diệt.

Ngô Côn bị tiêu diệt rồi thì đồng đảng chia thành 3 phe kế tiếp cướp đập những tỉnh mạn ngược ở miền Bắc: phe Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc, phe Cờ Vàng của tướng tá Hoàng Sùng Anh, phe Cờ Trắng của Án Văn Nhị và Lương Văn Lợi.

Quan Trung quân Đoàn Thọ được gửi kể từ Kinh đi ra thực hiện Tổng thống quân vụ Bắc Kỳ. Ông ngay lập tức kéo quân lên TP Lạng Sơn. tụi giặc Khách là Tô Tứ bất thình lình nổi lên nửa tối vô lắc trở thành làm thịt bị tiêu diệt Đoàn Thọ. Võ Trọng Bình như ý chạy bay được. Triều đình Huế lại sai Hoàng Kế Viêm đi ra thực hiện Thống đốc quân vụ Lạng-Bình-Ninh-Thái cùng theo với Tán tương Tôn Thất Thuyết lần cơ hội dẹp giặc mang lại yên tĩnh. Tiếp theo dõi vua lại sai ông Lê Tuấn là Thượng thơ Hình cỗ đi ra thực hiện Khâm sai thị sự để giúp đỡ Hoàng Kế Viêm. Rồi Hoàng Kế Viêm lưu giữ mạn Sơn Tây, Lê Tuấn trấn đóng góp ở Thành Phố Hải Dương. Tuy nhưng tình hình vẫn lùng nhùng ko xử lý thanh thỏa được.

Vua Tự Đức vượt lên trước phiền lòng, lại nên vời Nguyễn Tri Phương mang lại thực hiện chức Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần, được phép tắc tùy ngờ vực bồn chồn việc tiến công dẹp mang lại yên tĩnh. Vua ban mang lại ông kỳ bài bác, ấn lần, cờ mao tiết, nhung nó, v.v. Đến miền Bắc, ông và Hoàng Kế Viêm mái ấm trương phân tách nhằm trị, hàng phục quân Cờ Đen vì như thế lực lượng này mạnh mẽ nhất và người sử dụng nó nhằm kìm hãm những group không giống. Vua Tự Đức tán thành và ban mang lại Lưu Vĩnh Phúc chức Đề đốc với trọng trách tuần chống ở biên cảnh. Chính sách này trầm trồ với hiệu suất cao, quân Cờ Đen canh ty mức độ tiến công quân Cờ Vàng, Cờ Trắng và sau đây nhập cuộc tiến công Pháp.

Năm Tự Đức loại 24 (1871) vua xuống dụ chuẩn chỉnh mang lại ông Phục hồi vẹn toàn hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng tá Tráng liệt bá, vẫn sung Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần.

Chống lưu giữ trở thành Hà Nội[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm: thượng huyền nhất là ai

Năm 1873, Soái phủ Nam Kỳ phái Francis Garnier lấy quân đi ra Hà Nội Thủ Đô, lấy cớ canh ty thương nghị sự giành giật cãi thân mật tay doanh nhân Jean Dupuis và tổ chức chính quyền mái ấm Nguyễn ở Bắc Kỳ. Thoạt tiên Đô đốc Dupré tấp tểnh thể hiện nhì ngàn quân, tuy vậy việc phái một lực lượng quân sự chiến lược rộng lớn như thế tạo nên nghi vấn kể từ phía triều đình Huế. Kết viên là đại úy Garnier thuyết phục đô đốc Dupré là chỉ việc vài ba chục quân sĩ tinh luyện là đầy đủ. Trên sách vở và giấy tờ, Garnier với mệnh lệnh khảo sát tình hình giành giật cãi thân mật Dupuis và mái ấm đương viên, trục xuất Dupuis ngoài Bắc kỳ sau thời điểm đang được thu xếp bồi thông thường thiệt sợ hãi mang lại ông tớ. Tiếp cơ Garnier nên buộc mái ấm đương viên chấp thuận đồng ý Open thông thương tuyến phố thủy sông Hồng, bịa đặt trạm thuế quan lại và người sử dụng chi phí thuế chiếm được nhằm trả trả phí tổn cuộc viễn hành. Tuy nhiên thực tiễn là Garnier đang được vô cùng mừng cuống ghi chép thư mang lại anh trai "Tôi với toàn quyền bính động! Nước Pháp tiến thủ lên!"^[7]

Garnier gửi quân đi ra bắc trở thành nhì mùa, mùa đầu 83 quân, mùa nhì tăng 88 quân và nhì pháo thuyền^[7] (kể cả số thủy thủ và thủy binh). Tới ngày 5 mon 11 ông tớ đang đi tới Hà Nội Thủ Đô bên trên tàu khá nước của Dupuis, vì thế Dupuis lên đường đón dọc đàng. Cộng với nằm trong hạ của Dupuis, bao gồm với 10 người Âu, 30 người Á, 150 quân tiến công mướn Vân Nam và một vài quân Cờ vàng, Garnier sẵn sàng lấn chiếm trở thành Hà Nội Thủ Đô sau thời điểm nhận biết những yêu thương sách của tôi ko rình rập đe dọa được Nguyễn Tri Phương.

Đêm ngày 19, rạng sáng sủa ngày đôi mươi mon 11 năm 1873, Garnier tập kích trở thành Hà Nội Thủ Đô. Quân Pháp bất thần lấn chiếm vòng chống thủ bên phía ngoài của nhì cửa ngõ phía nam giới, và vượt lên cầu trước lúc quân trú chống kịp phun xuống. Đồng thời, pháo kể từ những pháo thuyền cũng tưới lên, tạo cho quân lính chống thủ, vì thế xa lạ với đạn pháo, vứt chạy nghiền loàn ngoài trở thành theo dõi cửa ngõ tây. Cùng khi cơ, hỏa lực quân Pháp cũng phun vỡ cửa ngõ nam giới, và chỉ vô một giờ, quân Pháp đang được treo cờ tam tài lên vọng lâu trở thành Hà Nội Thủ Đô. Hơn nhì ngàn quân triều đình bị tóm gọn thực hiện tù binh, về phía quân Pháp, chỉ tồn tại một người quân tiến công mướn Vân Nam của Dupuis bị làm thịt vì thế một viên sĩ quan lại Pháp phun khuyết điểm.^[8]

Con trai Nguyễn Tri Phương là Phò mã Nguyễn Lâm bị trúng đạn bị tiêu diệt bên trên trận, Nguyễn Tri Phương cũng trở nên trọng thương. Ông được quân Pháp cứu vãn trị, tuy nhiên ông khẳng khái kể từ chối và phát biểu rằng: "Bây giờ nếu như tớ chỉ gắng lây lất nhưng mà sinh sống, sao bởi vì thung dung bị tiêu diệt về sự việc nghĩa"^[9][10] Sau cơ, ông tuyệt thực ngay sát một mon và mất mặt vào trong ngày đôi mươi mon 12 năm 1873 (1 mon 11 Âm lịch), lâu 73 tuổi tác. Thi hài ông và Nguyễn Lâm được trả về táng bên trên quê mái ấm. Đích thân mật vua Tự Đức^[11] tự động biên soạn bài bác văn tế mang lại thân phụ vị công thần (Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm, Nguyễn Tri Phương) và mang lại lập thông thường thờ Nguyễn Tri Phương bên trên quê mái ấm.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tấm gương quên bản thân vì như thế nước của ông được quần chúng. # khâm phục, kính trọng, ông được thờ vô thông thường Trung Liệt (cùng với Hoàng Diệu) bên trên gò Q. Đống Đa với câu đối:

Thử trở thành quách, test giang đập, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh anh, vi hà nhạc, những năm tâm sự vọng thanh thiên^[c]

Dịch:

Kia trở thành quách, cơ sông núi, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, mươi năm tâm sự với trời xanh

Sách VN sử lược đánh giá về ông: "Ông Nguyễn tri Phương là kẻ ở Thừa-thiên, vì thế lại-điển xuất thân mật, thực hiện quan lại kể từ đời vua Thánh-tổ, trải qua loa thân phụ triều, nhưng mà mái ấm vẫn thanh-bạch, chỉ lấy trí-lực nhưng mà bồn chồn việc nước, chứ không hề thiết của-cải. Nhưng chẳng may nên Lúc quốc cỗ gian truân, ông nên lấy thân mật hiến cùng với nước, trở thành đi ra mọi người phụ vương con cái, đồng đội đều mất mặt vì như thế việc nước. Thật là một trong mái ấm trung-liệt xưa ni không nhiều với vậy."

Khen thưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Canh Tý (1840), Khâm sai quân loại đại thần, hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng".

Tháng 5 năm 1847, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tử và được ban một Ngọc bài bác với tương khắc tư chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng vô bia đá ở Tòa Võ miếu Huế, bên trên bia Võ công An tây dựng khoảng chừng năm 1847-1851, (tấm bia Võ công này thời buổi này đã trở nên thất lạc).

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức ban thương hiệu Nguyễn Tri Phương, chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần kiêm Tổng đốc những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên.

Năm 1853, thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ. Năm 1862, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng tá Tráng liệt bá (1871).

Vinh danh[sửa | sửa mã nguồn]

Khu lăng tẩm (Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm) và Nhà thờ Nguyễn Tri Phương ni nằm trong xã Phong Chương, thị trấn Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Ngày 14 mon 7 năm 1990, toàn thể khu vực thông thường mộ này được thừa nhận là di tích lịch sử cấp cho vương quốc theo dõi ra quyết định số 575-QĐ/VH của Sở trưởng Sở Văn hóa tin tức VN. Ngày 21 mon 3 năm 2010, bên trên xã Phong Chương đang được ra mắt lễ khánh trở thành công trình xây dựng hồi phục, tôn tạo nên Khu di tích lịch sử bên trên.

Ngoài thông thường thờ chúng ta Nguyễn Tri ở Phong Điền, Thừa Thiên Huế, bên trên phường Bửu Hòa, thành phố Hồ Chí Minh Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũng có thể có một thông thường thờ Tam công nhưng mà vô cơ Nguyễn Tri Phương sẽ là trở thành hoàng của khu vực. Cạnh mô tả và hữu chánh năng lượng điện thờ nhì vị Tán lý quân vụ Nguyễn Duy (em ruột Nguyễn Tri Phương) và phò mã Nguyễn Lâm (con Nguyễn Tri Phương). Hằng năm tổ chức triển khai lễ Kỳ yên tĩnh trang trọng vào trong ngày 16, 17 mon 10 âm lịch. Lễ kéo dãn dài vô nhì ngày với những nghi tiết tiến thủ thần, trình diễn hành lễ cỗ, tống phong... Đền thờ Tam công và được xếp thứ hạng Di tích lịch sử hào hùng cấp cho vương quốc vô năm 1992.^[12]

Ở VN cũng đang sẵn có nhiều con phố và ngôi trường học tập có tên ông.

Thơ ca[sửa | sửa mã nguồn]

Sinh thời, Nguyễn Tri Phương vô cùng không nhiều thực hiện thơ, tuy nhiên năm 1866, ông được vua Tự Đức mang lại vô Nam nhậm chức, ông với bài bác thơ tặng Kinh lược sứ Phan Thanh Giản:

Ven ngàn góc bể dặm nghịch tặc vơi,

Vui tỏ phân nhau một bước đời.

Cá lại Long giang nhì té nước,

Nhạn về du ăn ý một phương trời.

Nửa hồ nước cố cựu nom lai lảng,

Cạn chén tư mùi hương bão táp lộng khơi.

Hãy kịp Tràng An mau quay về,

Thăm người viếng cảnh hỡi người ơi!

Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]

Con trai, Phò mã Nguyễn Lâm quyết tử vô trận Pháp tiến công trở thành Hà Nội Thủ Đô phen loại nhất, nằm trong ông.

Theo cụ Nguyễn Tri Tài, vẹn toàn GS Ban Việt - Hán, Đại học tập Văn khoa TP. Sài Gòn, giảng viên  môn Hán cổ khoa Ngữ văn, Trường Đại học tập Tổng ăn ý Thành phố Sài Gòn, con cháu 5 đời của Nguyễn Tri Phương (đứng mặt hàng chánh bái), thì dòng tộc Nguyễn Tri còn một nhánh ở Tiền Giang. Trưởng nhánh là Nguyễn Tri Túc, con cái loại Nguyễn Tri Phương. Nguyễn Tri Túc có tiếng về tài thổi sáo và tiến công đàn. Nguyễn Tri Túc với nhì con cái là Nguyễn Tri Lạc xuất sắc về hát bội, đàn cò và Nguyễn Tri Khương là người sáng tác vở cải lương lậu Giọt lệ cộng đồng tình.

Con Nguyễn Tri Lạc là nhạc sĩ Nguyễn Mỹ Ca. Em gái ông là u của Giáo sư TS âm thanh Trần Văn Khê và người nghệ sỹ tai quái kiệt Trần Văn Trạch (chắt ngoại).^[13]

Chú ruột của ông Nguyễn Tri Tài là Nguyễn Tri Kiệt, con cháu nội Phò mã Nguyễn Lâm, con cái của Lễ cỗ thượng thư Nguyễn Tri Kiểm cũng chính là người nghệ sỹ nhiều tài, xuất sắc những loại đàn cò, giành giật, nguyệt, thực hiện đạo trình diễn và nhập vai kép hát bội, ca Huế, cải lương lậu vô trong những năm 1940 bên trên xứ Huế.^[12]

Xem thêm: duongfynn là ai

Chú giải[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Quốc triều chánh biên toát yếu, Cao Xuân Dục, 1909
• Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim, 1919
• Throne and mandarins, Lloyd E. Eastman, Havard University Press, 1967
• Black Flags In Vietnam, Henry McAleavy, The MacMillan Company: Thành Phố New York, 1968
• Ngô Bắc dịch. “Quân Cờ Đen, Henry McAleavy”. Bản gốc tàng trữ ngày 27 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch. “Cơn thịnh nộ của Lưu Vĩnh Phúc”. Bản gốc tàng trữ ngày 7 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch, Quân Cờ Đen, Lưu Vĩnh Phúc & Cuộc cuộc chiến tranh Trung - Pháp 1884-1885, Bản dịch chương 6, 14 và Phụ lục Black Flags In Vietnam.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Minh họa tiến công trở thành Hà nội Lưu trữ 2006-12-01 bên trên Wayback Machine
• Quân Pháp tiến công trở thành Kỳ Hòa^[liên kết hỏng] Lưu trữ 2008-02-15 bên trên Wayback Machine