khương tử nha là ai

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Bạn đang xem: khương tử nha là ai

Bài này ghi chép về Khương Tề Thái công. Đối với vua thứ nhất của Điền Tề, coi Tề Thái công (Điền Tề).

Khương Tử Nha 姜子牙
Vua chư hầu Trung Quốc (chi tiết...)
Vua nước Tề
Trị vì	1046 TCN - 1017 TCN
Tiền nhiệm	Không với (Quân ý kiến quốc)
Kế nhiệm	Tề Đinh công
Thông tin cẩn chung
Sinh	1156 TCN
Mất	1017 TCN
Hậu duệ	Hậu duệ Tề Đinh công
Tên thật Khương Thượng (姜尚) Thụy hiệu Thái công Miếu hiệu Thủy Tổ
Chính quyền	nước Tề

Khương Tử Nha (chữ Hán: 姜子牙, 1156 TCN - 1017 TCN), tính Khương (姜), thị Lữ (呂), thương hiệu Thượng (尚), tự động Tử Nha (子牙), lại được gọi là Thượng Phụ (尚父), là khai quốc công thần căn nhà Chu thế kỷ 12 trước Công vẹn toàn và là quân công ty khai lập nước Tề tồn bên trên kể từ thời Tây Chu cho tới thời Chiến Quốc vô lịch sử hào hùng Trung Quốc. Cách gọi Khương Tử Nha, ghép tính và danh, trở thành thông dụng trải qua tè thuyết Phong thần biểu diễn nghĩa. Do là vị quân công ty thứ nhất của nước Tề, nên thường thì còn được gọi là Tề Thái công (齊太公), hay còn gọi là Khương Thái công (姜太公), Thái công Vọng (太公望) hoặc Lữ Vọng (呂望).

Khương Tử Nha được nghe biết như 1 vị quân sư vĩ đại, là kẻ vẫn thêm phần lập nên sự nghiệp căn nhà Chu kéo dài ra hơn 800 năm, là triều đại kéo dãn dài nhất vô lịch sử hào hùng Trung Quốc. Ông phổ biến vô văn hóa truyền thống Đông Á qua loa kỳ tích Thái Công điếu ngư (太公釣魚; Thái Công câu cá) hoặc hay còn gọi là Lữ Vọng câu cá. Hình tượng của ông còn trở thành phổ biến qua loa tè thuyết Phong thần biểu diễn nghĩa, một kiệt tác thần thoại cổ xưa dã sử trình bày về việc quật khởi của Chu Võ vương vãi ngăn chặn căn nhà Thương của Trụ Vương.

Thân thế[sửa | sửa mã nguồn]

Khương Thượng là kẻ ở Đông Hải (東海; ni là thị trấn Cử, Sơn Đông). Tổ tiên ông là Lã tì Di, từng thực hiện chức Tứ nhạc canh ty Hạ Vũ trị thủy với công. Sử ký xác lập tổ tiên ông được phong ở khu đất Lã vào tầm khoảng thời Thuấn cho tới thời căn nhà Hạ.

Vào thời Tiên Tần, một người quyền quý và cao sang thông thường với nhì loại bọn họ, một là bọn họ của tổ tiên (Tính; 姓), loại là bọn họ của Thị tộc (Thị; 氏). Họ tổ tiên của ông là Khương (姜), vì thế thị tộc của ông ở khu đất Lã kể từ cơ lấy Lã (呂) thực hiện bọn họ của thị tộc. Tên thiệt của ông là Thượng, còn biểu tự động của ông với nhì thuyết, một là Tử Nha, nhì là Thượng Phụ (Thượng Phụ hoàn toàn có thể là tích Khi Văn Vương khuất phó thác Võ Vương cho tới Tử Nha. Võ Vương tôn trọng gọi ông là Thượng Phụ). Khi ấy biểu tự động là tên gọi được bịa của một người quyền quý và cao sang ghi lại sự trưởng thành và cứng cáp, và Khi kí thác du bên phía ngoài người tớ hoặc gọi biểu tự động của nhau để lưu lại sự tôn trọng.

Vào thời Ngũ Hồ Thập lục quốc, Lã Quang nhận Lã Thượng thực hiện tổ tiên, nên truy tôn thực hiện Thủy Tổ (始祖).

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Giúp Tây tì hầu Cơ Xương[sửa | sửa mã nguồn]

Sang thời căn nhà Thương, vì thế Lã Thượng là con cái con cháu chi loại nên từ từ trở nên dân thông thường. Vì căn nhà nghèo khó, Khương Thượng tuổi tác già cả thông thường chuồn câu cá ở sông Vị.

Thủ lĩnh cỗ tộc Chu là Tây tì hầu Cơ Xương săn bắn, bắt gặp Khương Thượng đang được câu cá phía bắc sông Vị. Cơ Xương thủ thỉ với ông rất rất ưng ý, ngưỡng mộ tài năng của ông. Cơ Xương ghi nhớ điều tổ tiên là Thái Công nhắn gửi rằng sẽ sở hữu vị thánh cho tới nước Chu, canh ty Chu cường thịnh, ứng với quẻ bói trước lúc săn bắn. Do cơ, Cơ Xương ngược quyết Khương Thượng đó là người Thái Công mong ngóng trước đó và tôn ông thực hiện Thái Công Vọng (太公望; tức thị người nhưng mà [Chu] Thái Công ước đợi), đón lên xe pháo về cung và tôn ông thực hiện thầy^[1].

Câu chuyện sự tích này được biên chép nhanh nhất có thể là vô cỗ Lục Thao, một cỗ binh thư được cho tới là vì chủ yếu Khương Thượng ghi chép. Tuy nhiên, những học tập fake về sau nhận định rằng cuốn sách được biên soạn kể từ thời Chiến Quốc.

Sử ký còn dẫn thêm thắt vài ba thuyết nữa về Khương Thượng^[1]:

• Ông từng đi làm việc quan lại cho tới vua Trụ căn nhà Thương tuy nhiên thấy vua Trụ vô đạo nên quăng quật căn nhà Thương, chuồn du thuyết những chư hầu tuy nhiên cũng ko thành công xuất sắc. Cuối nằm trong ông quý phái nước Chu với Tây tì.
• Cơ Xương bị vua Trụ giam cầm ở Dữu Lý. Bầy tôi của Cơ Xương là Tán Nghi Sinh và Hoành Yêu biết Khương Thượng là nhân tài bèn mời mọc ông về liên minh. Khương Thượng nhận điều về canh ty Chu. Ông nằm trong Tán Nghi Sinh và Hoành Yêu đồng tiếp lần gái đẹp nhất và vật kỳ lạ dưng vua Trụ nhằm chuộc Tây tì hầu ra bên ngoài. Từ cơ ông được Tây tì hầu Cơ Xương tôn thực hiện thầy.

Khương Thượng canh ty Cơ Xương thắt chặt và chấn chỉnh nội trị và kiến thiết lực lượng nước Chu nhằm tiếp tấn công sụp căn nhà Thương tàn bạo phật lòng dân. Ông canh ty Tây tì tấn công những khu đất Sùng, Bế Tắc Tu, Khuyển, Di, không ngừng mở rộng bờ cõi nước Chu. Bờ cõi nước Chu to lớn, cướp nhì phần tía thiên hạ khi đó^[1]. Cơ Xương bị tiêu diệt, con cái là Cơ Phát lên thay cho.

Giúp Chu Vũ vương vãi khử Trụ[sửa | sửa mã nguồn]

Khoảng 9 năm sau khoản thời gian Cơ Xương mất mặt (1126 TCN)^[2][3], Cơ Phát hội chư hầu sẵn sàng tấn công Đế Tân (tức Trụ Vương), Khương Thượng đứng đầu quân team. 800 nước chư hầu cho tới tận hưởng ứng, tuy nhiên Cơ Phát nhận định rằng thời cơ ko chín nên tạm thời rút về.

Năm loại 11 (1124 TCN), thấy chính vì sự căn nhà Thương vẫn rất rất suy cồn, Tây tì Cơ Phát lại nằm trong Khương Thượng đi ra quân. Dù Khi đi ra trận bói nên quẻ xấu xí tuy nhiên Khương Thượng vẫn răn dạy Cơ Phát là quẻ lành lặn và cứ đi ra quân. Cơ Phát nghe theo gót.

Xem thêm: kẻ thù chủ yếu trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc của người dân da đen ở nam phi là ai

Khương Thượng đứng vị trí số 1 quân team hội chư hầu ở bến Mạnh Tân. Chư hầu theo gót Chu tấn công Đế Tân. Đến mon hai năm loại 12 (1123 TCN), quân Chu vượt qua quân Thương ở Mục Dã, cho dù lực lượng quân Thương sầm uất rộng lớn nhưng tại Đế Tân tàn bạo nên binh lính ân oán ghét bỏ, ngả theo gót mặt mũi Chu. Đế Tân thấy toàn quân tan chảy, bèn chạy cho tới Lộc Đài, tự động thiêu nhưng mà bị tiêu diệt. Tương truyền chủ yếu ông vẫn đi ra tay giết thịt Vương hậu của Đế Tân là Đát Kỷ.

Tề Thái công[sửa | sửa mã nguồn]

Cơ Phát đăng vương thiên tử, tức là Chu Vũ Vương. Vũ Vương đi ra điều lôi kéo nhân tài về triều đình đáp ứng kiến thiết tổ quốc, nhiều hiền đức sĩ đi ra thực hiện quan lại và được phong tước đoạt. Duy với Cuồng Duật vẫn tiếp tục quyết tâm ở ẩn. Chu Vũ Vương hoặc tin cẩn Cuồng Duật là nhân tài khan hiếm thấy ngay tắp lự phái Khương Tử Nha đến tới điểm mời mọc, tuy vậy cho dù thuyết phục thế nào là Cuồng Duật cũng ko Chịu đựng, và bảo rằng mong muốn học tập theo gót gương Hứa Do ngày trước trải nghiệm nốt quãng đời còn sót lại. Khương Tử Nha răn dạy ko được ngay thức thì hạ mệnh lệnh chém đầu Cuồng Duật nhằm thị bọn chúng. Khi Khương Tử Nha hồi kinh thuật lại vấn đề thì bị Chu Vũ Vương quở trách cứ, Tử Nha vấn đáp rằng: giờ là khi tổ quốc cần thiết nhân tài, nếu như ai ai cũng như Cuồng Duật thì làm những gì với người kiến thiết tổ quốc. Vả lại nếu như tài xuất sắc nhưng mà ko rước đi ra dùng thì dẫu tài cho tới bao nhiêu cũng chẳng nhằm làm những gì, vậy nên chém bị tiêu diệt vừa vặn nhằm thực hiện gương cho tới kẻ không giống cũng vừa vặn là răn đe những ai ko thực bụng với triều đình^[4] Quả nhiên, sau vụ việc cơ, những người dân dửng dưng với căn nhà Chu không thể dám trầm trồ cao quý nhưng mà ở ẩn nữa.

Khương Thượng là công thần, được phong thực hiện vua Tề ở khu đất Doanh Khâu. Trên đàng quý phái phía sầm uất về khu đất được phong, ông ngủ tối vô quán trọ. Người vô quán răn dạy ông nên chuồn vội vàng về kẻo với sự tranh giành giành. Khương Thượng nghe theo gót, đang được tối trở dậy đem áo lên đàng, cho tới tảng sáng sủa thì về cho tới khu đất Doanh Khâu. Đúng khi cơ Lai Hầu là vua khu đất Lai ở ở kề bên vốn liếng là chư hầu cũ ở trong nhà Thương ko thần phục căn nhà Chu, với ý muốn tranh giành khu đất Doanh Khâu với ông, bèn đem quân cho tới tấn công. Khương Thượng sửa quý phái chính vì sự, lấy lòng người bạn dạng địa. đa phần người theo gót về cỗ vũ, canh ty ông vượt qua được Lai Hầu. Ông đầu tiên trở nên vua nước Tề^[1].

Chu Vũ Vương khuất, con cái là Chu Thành Vương nối ngôi. Ba người em Vũ Vương lại nghe theo gót con cái vua Trụ là Vũ Canh cất binh phản căn nhà Chu, bên cạnh đó mách bảo người Di ở khu đất Hoài tận hưởng ứng. Chu Công Đán nhân danh Chu Thành Vương sai Thiệu Khang công chuồn sứ cho tới nước Tề, kí thác toàn quyền cho tới ông chinh trị những điểm ko thần phục: phía sầm uất cho tới biển cả, phía tây cho tới sông Hoàng Hà, phía nam giới cho tới Mục Lăng, phía bắc cho tới Vô Lệ.

Tề Thái công theo gót mệnh lệnh, đem quân chinh trị những điểm. Trong Khi cơ Chu Công Đán cũng đi ra quân dẹp lực lượng của Vũ Canh. Sau 3 năm, căn nhà Chu dẹp được loàn. Tề Thái công cũng không ngừng mở rộng cương thổ, nước Tề trở nên nước rộng lớn.

Sau này sẽ không rõ ràng Tề Thái công mất mặt năm nào là. Sử ký chỉ ghi ông lâu rộng lớn 100 tuổi tác. Tính kể từ Khi bắt gặp Cơ Xương năm 80 tuổi tác cho tới Khi khuất, Khương Tử Nha sinh hoạt trong tầm rộng lớn hai mươi năm cuối thời căn nhà Thương, đầu thời căn nhà Chu. Tính riêng rẽ kể từ Khi ông đáp ứng Chu Vũ Vương (1134 TCN) cho tới Khi căn nhà Chu dẹp kết thúc loàn Vũ Canh (1113 TCN) là 21 năm, Khi nhập cuộc dẹp loàn thì Khương Tử Nha vẫn ngoài 100 tuổi^[1][5].

Con ông là Khương (Lã) Cấp lên nối ngôi, tức là Tề Đinh công.

Tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Binh pháp Lục Thao[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện ni vẫn còn đấy một bạn dạng lưu được cho rằng binh pháp của Khương Tử Nha mang tên là: Lục Thao. Một số người coi binh pháp này là minh chứng thuyết phục nhất chứng tỏ sự tồn bên trên với thiệt của anh hùng Khương Tử Nha.

Lục Thao nói theo cách khác là cỗ binh pháp lâu lăm nhất của Trung Quốc và trái đất, hay còn gọi là Binh Pháp Thái Công. Trong Chiến Quốc Sách, những tướng tá quân cũng thông thường coi sách Lục Thao như sách giáo khoa về binh pháp.

Bộ binh pháp Lục Thao bao gồm 6 quyển:

Quyển I: Văn Thao - bao gồm 12 thiên.

Quyển II: Võ Thao - 5 thiên.

Quyển III: Long Thao - 13 thiên.

Quyển IV: Hổ Thao - 12 thiên.

Quyển V: Báo Thao - 8 thiên.

Quyển VI: Khuyển Thao - 12 thiên.

Càn tinh vạn niên ca[sửa | sửa mã nguồn]

Khương Tử Nha sẽ là người sáng tác của Càn tinh vạn niên ca - những bài xích thơ Dự kiến sau này lịch sử hào hùng Trung Quốc.

Càn tinh vạn niên ca Dự kiến những đời trị, loàn, nêu thương hiệu tách tự động và thời hạn ráng quyền của những vua chúa, người thống trị Trung Quốc vô một hội (10.800 năm)^[6].

Trong văn hóa[sửa | sửa mã nguồn]

Trong văn học[sửa | sửa mã nguồn]

Dân gian lận lưu truyền những câu truyện thần thoại cổ xưa, truyền thuyết vô nằm trong bí ẩn về Khương Tử Nha. Thậm chí còn tồn tại cả một cuốn sách truyền thuyết Phong thần biểu diễn nghĩa trình bày xoay xung quanh Khương Tử Nha và trận chiến Chu - Thương. Trong tè thuyết này, Khương Tử Nha là môn đệ của Nguyên Thủy Thiên Tôn với sứ mệnh phong những vị thánh thần từ các việc canh ty căn nhà Chu lật sụp căn nhà Thương.

Bấy giờ, Cơ Xương nuôi chí lật sụp căn nhà Thương, đi mọi nơi lần tìm tòi người hiền đức tài. Một hôm, lên núi Án Thư Khê thấy Khương Tử Nha ngồi câu cá với cùng một lưỡi câu trực tiếp. Thấy kỳ lạ, Cơ Xương mới mẻ hỏi: "ông lão, sao câu cá vì thế lưỡi câu trực tiếp thế thì câu sao được?". Khương Tử Nha mới mẻ trả lời: "Lưỡi câu thông thường chỉ câu được cá, lưỡi câu này mới mẻ câu được minh công ty." (Một truyền thuyết không giống bảo rằng với người tiều phu căn vặn ông sao câu được cá với lưỡi câu trực tiếp, ông vấn đáp rằng ông ko câu cá nhưng mà câu Công, câu Hầu). Thấy vậy Cơ Xương mới mẻ rước những chuyện thế cuộc đi ra căn vặn, ngược nhiên Khương Tử Nha vấn đáp thông xuyên suốt đã cho thấy những con kiến giải siêu phàm thế là kể từ cơ Khương Tử Nha theo gót phò Cơ Xương. Lúc bấy giờ ông vẫn 60 tuổi tác.

Trong trận chiến Chu - Thương, căn nhà Chu còn tồn tại sự trợ canh ty của những tướng tá căn nhà trời không giống như: Nhị Lang Thần, phụ vương con cái Tháp Lý Thiên Vương - Na Tra hoàng thái tử... Trong Khi cơ phía căn nhà Thương cũng khá được sự trợ canh ty của Cửu Vĩ Hồ, Thân Công Báo...

Cũng theo gót truyền thuyết này, Khương Tử Nha là 1 người dân có pháp thuật cao siêu. Cuộc chiến là 1 mẩu truyện truyền thuyết về những cuộc so sánh tài phép màu và tiếp lược sống động, thú vị nhưng mà những anh hùng vô này còn tác động cho tới cả những truyền thuyết không giống.

Xem thêm: hồng biên là ai

Trong năng lượng điện ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

• Lưu Đức Khải đóng góp Khương Tử Nha vô Phong Thần Bảng 1 và 2 (phim 2006 + 2008)
• Trần Kiện Phong đóng góp Khương Tử Nha vô phim Anh Hùng Phong Thần Bảng phần 1 và 2 (phim năm trước và 2015)

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Tề (nước)
• Khương Tề
• Chu Văn Vương
• Chu Vũ Vương
• Chu Công Đán
• Phong thần biểu diễn nghĩa
• Cuồng Duật

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Sử ký Tư Mã Thiên, những thiên:
  • Chu bạn dạng kỷ
  • Tề Thái công thế gia
• Mã Nguyên Lương, Lê Xuân Mai (2004), Khổng Minh, Nhà xuất bạn dạng Đà Nẵng
• Trình Doãn Thắng, Ngô Trâu Cương, Thái Thành (1998), Cố sự Quỳnh Lâm, Nhà xuất bạn dạng Thanh Hoá

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Càn tinh vạn niên ca giờ đồng hồ Trung
• Lời giải Càn tinh vạn niên ca